Trận Ấp Đá Biên năm 1973 – Battle of Ap Da Bien hay còn gọi là trận Rạch Đá Biên, là trận đánh mà trung đoàn 207 quân Giải Phóng đã bị sư đoàn 7 Việt Nam Cộng Hòa tập kích ở rừng tràm thuộc Ấp Đá Biên, Mộc Hóa, Long An vào ngày 3 tháng 10 năm 1973
Trung đoàn 207 quân Giải Phóng vốn đang đóng quân ở Svay Rieng thuộc Campuchia hay còn gọi là Vùng Mỏ Vẹt. Vào tháng 10 năm 1973 này vừa nhận bổ sung lượng lớn binh sĩ từ miền Bắc đưa vào, trong đó phần lớn là sinh viên thuộc trường Đại Học Xây Dựng Hà Nội và trường Đại Học Bách Khoa. Đơn vị này được lệnh hành quân vào huyện Cai Lậy tỉnh Định Tường tức Tiền Giang ngày nay để hỗ trợ lực lượng du kích ở khu vực này gây sức ép lên tuyến đường QL 1 từ Sài Gòn đi Miền Tây
Trong thành phần trung đoàn 207, các chiến sĩ vừa được bổ sung quân đều còn rất trẻ, nhiều người chỉ vừa mười tám đôi mươi, do từ miền Bắc hành quân vào, nên gần như chưa có kinh nghiệm chiến đấu, chưa từng am hiểu cuộc sống nơi miền Tây Nam Bộ, không nắm rõ địa bàn, địa hình. Trên đường đi, trung đoàn di chuyển theo đường sông Vàm Cỏ, xuyên qua vùng Đồng Tháp Mười và đi đến huyện Mộc Hóa, Long An. Ngày 2 tháng 10 năm 1973, khi đi đến khu rừng tràm thuộc rạch Đá Biên nay thuộc ấp Đá Biên, xã Thạnh Phước, huyện Thạnh Hóa thì trời tối, đơn vị quyết định trú ẩn lại ban đêm ở trong rừng để chờ đêm xuống tiếp tục hành quân.
Do binh sĩ trong đơn vị còn rất trẻ, thiếu kinh nghiệm chiến trường, trên đường đi, nhiều người đi lộ thiên, đốt lửa nấu cơm không cẩn thận, … nên của đơn vị đã bị quân Việt Nam Cộng Hòa phát hiện và thường xuyên theo dõi. Lúc 9h:55, ngày 3 tháng 10 năm 1973, quân đoàn 4 Việt Nam Cộng Hòa đã huy động tiểu đoàn 2 và tiểu đoàn 3 thuộc trung đoàn 10, sư đoàn 7 bộ binh cùng 12 trực thăng và nhiều xe bọc thép tiến hành vây đánh và càn quét cánh rừng tràm nơi trung đoàn 207 đang đóng quân. Máy bay đến ném bom kết hợp pháo binh từ Kiến Bình, Định Tường bắn dữ dội. Do bị đánh bất ngờ, trung đoàn không kịp trở nay, Đa số chiến sĩ bị trúng pháo và bom hy sinh rất nhiều. Một đơn vị được cử ở lại cầm chân để phần còn lại của trung đoàn rút quân
Trận Ấp Đá Biên kết thúc lúc 12h:30. Sau trận đánh, quân Việt Nam Cộng Hòa vẫn tiếp tục chốt các ngõ giao thông, tung thêm quân lùng sục, càn quét chung quanh để truy tìm hướng rút quân của Trung Đoàn 207 nên quân Giải Phóng không thể vào cứu thương binh hay lấy xác đồng đội. Đến 12 ngày sau, quân sư đoàn 7 rút đi, quân du kích địa phương mới có thể vào cứu thương binh nhưng chỉ cứu được 1 người tìm được 40 xác chiến sĩ tử trận. Sau này, báo Long An cho biết, đã có đến 291 chiến sĩ bị tử trận trong trận Ấp Đá Biên – battle of Ap Da Bien này.
Ông Phan Xuân Thi (thường gọi là Ba Thi), nguyên là lính trinh sát Trung đoàn 207, hiện là Trưởng ban liên lạc bạn chiến đấu và cựu chiến binh Trung đoàn 207 kể lại:
“Sau khi địch rút khỏi trận Rạch Đá Biên, đơn vị giao nhiệm vụ cho đội trinh sát cùng du kích địa phương đêm đêm bơi xuồng tìm đồng đội. Duy nhất còn một chiến sĩ bị thương nặng được cấp cứu kịp thời, còn lại gần 200 thi thể nổi trên mặt nước. Chúng tôi phải dùng màn để vớt từng phần thi thể các anh, rồi gom các mảnh xương còn mắc trên cành cây Tràm chờ khi nước rút, mùa khô đến, đồng bào mới có thể chôn giúp. Chúng tôi cũng chỉ tìm được khoảng 40 thi hài. Số còn lại thì do nút cuốn trôi, trời tối nên không tìm được”
Do lượng tổn thất quá lớn trong trận Rạch Đá Biên, anh Nguyễn Văn Tư mà dân địa phương thường gọi là Tư Tờ đã cùng người dân địa phương đã lập miếu thờ, do miếu đặt gần rạch Bắc Bỏ nên được gọi là miếu Bắc Bỏ để tưởng niệm những người đã hy sinh trong trận đánh này. Năm 2012, anh Tư tiếp tục hiến 5.000m2 đất cùng một số nhà hảo tâm, các cựu chiến binh, … đã xây khu tưởng niệm Trung Đoàn 207 khá khang trang, miếu Bắc Bỏ cũ vẫn được giữ và vẫn nằm trong khuôn viên tưởng niệm
