Tướng Moshe Dayan – Cựu Tham Mưu Trưởng quân đội Israel cho rằng quân Mỹ sẽ thua trong cuộc chiến ở Việt Nam nếu Việt Cộng phân tán lực lượng, đánh đối đầu và tiến hành cuộc chiến du kích
Tường Moshe Danyan đến một căn cứ thuộc lực lượng Đặc Biệt ở Plei Me và ở lại một thời gian. Trong một lần đi tuần cùng một nhóm binh sĩ Đặc Biệt thì tướng Norton – Tư lệnh sư đoàn 1 Không Kỵ báo cho biết quân Việt Cộng đang tấn công một đơn vị Đại Hàn ở khu vực gần đó. Trong trận đánh này, 130 binh sĩ Đại Hàn với sự hỗ trợ của hỏa lực ác liệt của máy bay và pháo binh Mỹ đã đẩy lùi cuộc tấn công của khoảng 1.000 lính Bắc Việt .
“Lính Mỹ đã bắn 21.000 quả đạn pháo trong trận đánh này. Nhiều hơn cả lượng đạn pháo mà quân đội Israel đã dùng trong toàn bộ chiến dịch Sinai và cuộc Chiến Tranh giành Độc Lập ( War of Independence ) cộng lại “
Ông kết luận : chiến thuật của Việt Cộng đang tỏ ra rất hiệu quả còn chiến lược của Mỹ lại gần như chẳng thu được kết quả gì
“Có khoảng 90% các trận đánh đều diễn ra theo kiểu : Việt Cộng tấn công trước khi cảm thấy tình huống có lợi cho họ với mục tiêu là tiêu diệt lính Mỹ. Sau những cuộc chạm súng, họ nhanh chóng lẫn thoát đi và không thể bao vây được họ. Còn các chỉ huy Mỹ rất muốn được đụng trận theo kiểu chiến tranh quy ước với quân Việt Cộng tại bất kỳ nơi đâu, bất kỳ khi nào và với bất cứ giá nào. Lính Mỹ không có những trận đánh mang tính quyết định”
Ông rất ấn tượng với cỗ máy chiến tranh của quân đội Mỹ :
“Đó là điều mơ ước của bất cứ người chỉ huy nào : Trực thăng nhanh chuyển chuyển quân đến bất kỳ nơi cào thiết, binh sĩ được huấn luyện và trang bị chu đáo, tinh thần chiến đấu cao, được không quân và pháo binh yểm trợ, đạn dược, tiếp tế, … gần như bất tận”
Tướng Moshe Dayan cũng khâm phục tinh thần binh sĩ Việt Cộng. Trong một lần thẩm vấn tù binh ở trại đặc biệt của lực lượng Dân Sự Chiến Đấu – Civilian Irregular Defense Group (CIDG) gần Pleiku ngày 16 tháng 8, một binh sĩ Việt Cộng đã nhổ nước bọt vào mặt người Mỹ đang tiến hành thẩm vấn :
“Mày có thể giết tao. Tao không sợ. Chính mày mới là kẻ sợ”
Tuy đánh giá chiến lược của Việt Cộng đang mang lại thành công nhưng Dayan cũng cho rằng họ không thể thể đánh bại quân Mỹ :
“Quân Mỹ có hỏa lực áp đảo từ máy bay, trực thăng, pháo binh, xe tăng và xe bọc thép, trang thiết bị quân sự của họ cũng rất hiện đại, … Đó là những thứ mà Việt Cộng không có. Điều mà họ có thể chiến thắng đó là vấn đề chính trị . Chẳng hạn vấn đề chính trị trong nước hoặc quốc tế kêu gọi ngừng cuộc chiến trước khi lính Mỹ có thể tiến đến thắng lợi”
Moshe Dayan cũng chỉ ra cách mà Hà Nội có thể tiến hành để đánh bại sự quyết tâm của người Mỹ
“Hà Nội có thể sẽ không tiến hành đàm phán. Trên chiến trường, họ phân tán lực lượng và không đánh trực diện với các đơn vị chính quy mà tiến hành cuộc chiến theo lối đánh du kích . Việt Cộng không thể đuổi quân Mỹ ra khỏi Việt Nam nhưng quân Mỹ cũng không thể đuổi họ ra khỏi miền Nam Việt Nam Họ có thể ngăn chận sự bình thường hóa cuộc sống hàng ngày ở miền Nam Việt Nam”
Ông cũng phê bình chiến lược của miền Nam Việt Nam và người Mỹ xây dựng vào năm 1962 đó là chương trình Ấp Chiến Lược – Strategic Hamlet . Đây là chương trình di dời những người dân ở vùng bị Việt Cộng đe dọa đến nơi ở mới được bảo vệ. Ông đã viếng thăm hai nơi và đánh giá giống như “trại tị nạn”
Cuối tháng 8 năm 1966, tướng Moshe Dayan đến Lai Khê tham gia một số cuộc hành quân “Tìm và Diệt” do sư đoàn 1 bộ binh của thiếu tướng William Depuy tổ chức và tướng Moshe Dayan tiên đoán rằng Mỹ sẽ thua trong cuộc chiến Việt Nam nếu Việt Cộng tiếp tục cuộc chiến theo kiểu du kích
Không lâu sau khi từ VNCH trở về, Moshe Dayan được bổ nhiệm vào chức Bộ trưởng Quốc phòng (06/1967) trong chính phủ của thủ tướng David Ben Gurion. Chưa đầy một tuần sau đó, (05-10 tháng 6), Dayan cùng tướng Yitzhak Rabin dẫn dắt quân Israel đánh thắng liên quân Ả Rập trong Cuộc chiến Sáu ngày (Six-Day War). Sau chiến thắng vang dội đó, Moshe Dayan tiếp tục giữ chức dưới thời thủ tướng Levi Eshkol và Golda Meir cho tới 1974.
Những ghi nhận và phân tích của tướng Moshe Dayan ở Việt Nam được tập hợp và xuất bản thành quyển sách mang tên Nhật Ký Việt Nam – “Vietnam Diary” vào năm 1977 và đến nay vẫn là quyển sách được xếp hạng bán chạy nhất thế giới
Năm 1981, ông qua đời năm 1981 ở Tel Aviv do bệnh tật.
Xem lại : Tướng Israel Moshe Dayan từng tiên đoán Mỹ thua trận ở Việt Nam – P1
