Giáo sư Tạ Quang Bửu từng làm Bộ trưởng Bộ đại học và trung học chuyên nghiệp từ 1959-1976. Ông còn là một học giả, một nhà khoa học xuất sắc.
Giáo sư Tạ Quang Bửu sinh năm 1910 tại Nam Đàn,Nghệ An. Năm 1917 tại Tam Kỳ – Quảng Nam, trong kỳ thi về chữ Hán ngữ – Văn hoá Việt – Toán được tổ chức cho các em học sinh lên bảy, cụ đã đỗ rất cao và từ đó trở nên nổi tiếng vì học tập xuất sắc. Năm 1922 cụ đậu hạng 11 vào trường Quốc học Huế và sau chuyển ra HN học trường Bưởi. 7 năm sau, 1929, cụ đỗ đầu cả 2 kỳ thi tú tài Việt và Pháp ban Toán và nhận học bổng qua Pháp du học. Tới Pháp cụ thi đỗ vào Trường Centrale (A) Paris năm 1930, học Toán ở các trường Đại học Paris, Bordeaux (Pháp) và Oxford (Anh) từ 1930 đến 1934.
Cụ từng làm Hiệu trưởng trường Bách khoa HN, và rất có tâm trong việc xây dựng và phát triển các đại học VN trong hoàn cảnh chiến tranh, gửi du sinh đi Đông Âu học tập, phát triển nghiên cứu khoa học.
Cụ Tạ Quang Bửu là hướng đạo sinh, vợ cụ là con gái của cụ Hoàng Đạo Thúy, nhà tiên phong của phong trào Hướng đạo VN. Cụ từ trẻ đã chơi tốt thể thao và truyền đạt kinh nghiệm luyện tập cho các học sinh như: đánh bóng bàn theo kiểu Barma (đương kim vô địch thế giới về bóng bàn, người Hunggary), tập điền kinh theo phương pháp khoa học nhất, bơi sải …
Về nhân cách, Giáo sư Tạ Quang Bửu là một Bộ trưởng liêm khiết, tận tụy, yêu thương sinh viên và học sinh. Thời của cụ Bửu đã có nhiều nhân tài được học hành đào tạo bài bản sau này làm được nhiều việc tốt cho quốc gia.
Ngay trong những năm chiến tranh ác liệt, cụ đã mời một số nhà toán học Pháp được tặng Huy chương Fields như Laurent Schwartz, Alexandre Grothendieck sang thăm Việt Nam, đọc bài giảng về các vấn đề toán học hiện đại nhất, để cập nhật kiến thức cho đội ngũ nghiên cứu toán học nước ta. Chính cụ là người đề xướng và tổ chức thực hiện việc thi tuyển sinh đại học và kiểm tra kiến thức nghiên cứu sinh một cách công bằng, minh bạch. Và trong thời của cụ VN lần đầu tiên tham gia các kỳ thi Toán quốc tế và đoạt giải thưởng. Giáo sư Tạ Quang Bửu cũng là người giỏi chiêu hiền đãi sĩ và cư xử trân trọng với các tài năng trong bối cảnh khó khăn bấy giờ.
(Fb Bích Hậu)
