Tương truyền cô Ba Thoải Cung vốn là con Vua Thủy Tề, được phong là Thoải Cung Công Chúa được lệnh Vua Cha giáng trần để tạo mối duyên tình và giúp vua Lê Thái Tổ, đến chí kì mãn hạn thì rước cô về Thủy Cung.
Trong dân gian vẫn còn lưu lại câu chuyện sau: Vào những năm đầu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, lực lượng của Lê Lợi vẫn còn yếu về lực lượng, thường xuyên bị quân Minh truy đuổi. Một lần Lê Lợi bị địch đuổi theo đến ngã ba sông Thác Hàn ở Hà Trung thì gặp Cô Bơ tức Thoải Cung Công Chúa đang tỉa ngô liền xin cô giúp đỡ. Cô bảo người lấy quần áo nông dân mặc vào, còn áo bào thì đem vùi̼ xuống dưới ruộng ngô rồi cùng cô xuống ruộng giả như đang tỉa ngô. Vừa lúc đó thì quân Minh ̼kéo đến, chúng hỏi cô có thấy ai chạy qua đó không thì cô bảo rằng chỉ có cô và anh trai (do Lê Lợi đóng giả) đang tỉa ngô. Từ đó Lê Lợi thoát được nạn
Lê Lợi rất biết ơn cô, hẹn ngày sau đại thắng khải hoàn sẽ rước cô về Triều Đình phong công và phong cô làm phi tử. Sau đó cô cũng không quản gian nguy, thường xuyên dùng thuyền để chở lương thực, vũ khí, … để tiếp tế cho nghĩa quân Lam Sơn. Có thể nói trong cuộc kháng chiến chống giặc Minh, công lao của cô rất lớn
Sau khi khởi nghĩa Lam Sơn thành công, quân Minh bị đánh bại. Lê Lợi lập ra nhà Lê với hiệu là Lê Thái Tổ. Một thời gian sau mới sực nhớ đến cô Bơ và cho người đến tìm và định rước cô về nhưng cô đã mất từ lâu. Các bô lão kể cho vua biết là ngày qua ngày cô đã một lòng đợi chờ, không chịu kết duyên cùng ai, cho đến khi thác hóa vẫn một lòng kiên trinh.
Về chuyện tình Thánh mẫu Thoải cung và vua Lê Thái Tổ, người ta cho rằng, Cô Bơ được lệnh Vua Cha giáng trần để giúp vua, đến chí kì mãn hạn thì có xe loan lên đón rước cô về Thủy Cung và phong Thánh Mẫu Thoải Cung. Sau đó cô thường xuyên hiển linh giúp dân chúng ở vùng ngã ba sông, độ cho thuyền bè qua lại được thuận buồm xuôi gió vậy nên cô còn có danh hiệu là Cô Bơ Bông (do tích cô giáng ở ngã ba sông) hay Cô Bơ Thác Hàn (theo tên gọi ở nơi quê nhà). Theo quan niệm nguyên xưa Cô Bơ Bông hầu cận Mẫu Thoải
Hiện tại nơi quê nhà cô là ở đất Hà Trung, Thanh Hóa, ngã ba Bông bến đò Lèn nên đền cô được lập ở đó, gần đền Mẫu Thác Hàn (hay đền Mẫu Thoải), gọi tên là Đền Cô Bơ Bông thuộc xã Hà Sơn, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, trước đây đường đi vào rất khó khăn nhưng hiện giờ đã được tu sửa nên giao thông đã dễ dàng hơn
