Mỹ mất bao nhiêu máy bay B-52 trong chiến tranh Việt Nam

Nhiều người đến nay vẫn rất quan tâm việc Mỹ mất bao nhiêu máy bay B-52 trong chiến tranh Việt Nam, đặc biệt là trong trận đánh “Điện Biên Phủ trên không” hay còn gọi là “Hà Nội 12 ngày đêm “.

Hiện nay, tài liệu chính thống tiếng Việt về vấn đề Mỹ mất bao nhiêu máy bay B-52 trong chiến tranh Việt Nam đều không giống nhau. Chỉ riêng sự kiện “Hà Nội 12 ngày đêm” còn gọi là “Điện Biên Phủ trên không”, số liệu giữa báo và sách tiếng Việt đều mâu thuẫn nhau với số lượng cực lớn. Chẳng hạn báo Tiền Phong cho biết :

“Trong 12 ngày đêm có 81 máy bay các loại bị bắn rơi, trong đó có 34 chiếc B-52 (có 16 chiếc rơi tại chỗ), 5 chiếc F-111 (có 2 chiếc rơi tại chỗ). Trong số 34 B-52 bị bắn rơi, 23 chiếc là do lực lượng phòng không bảo vệ Hà Nội bắn rơi, 11 chiếc khác do lực lượng phòng không các tỉnh/thành phố khác bắn rơi. Lực lượng Không quân Việt Nam đã xuất kích 31 phi vụ, trong đó có 27 phi vụ MiG-21 và bốn phi vụ MiG-17, tiến hành tám trận không chiến, tuyên bố bắn rơi 2 chiếc B-52, bốn chiếc F-4 Phantom và một RA-5C. Tổn thất của Việt Nam là ba chiếc MiG-21 bị bắn rơi. Ngoài số máy bay bị rơi tại chỗ, có 4 chiếc B-52 khác bị trúng đạn hư hại nặng nhưng vẫn bay về được sân bay và 5 chiếc khác bị hỏng mức trung bình”

Báo Tuổi trẻ cho biết : 

“Kết thúc chiến dịch 12 ngày đêm, bộ đội tên lửa phòng không đã bắn rơi 29 chiếc B-52, riêng bộ đội tên lửa Hà Nội bắn hạ được 25 chiếc, trong đó có 16 chiếc rơi tại chỗ. “

Việc sai số có nhiều khả năng, nhiều đơn vị cùng bắn 01 mục tiêu, dẫn đến khi 1 máy bay bị bắn rơi, mỗi đơn vị đều báo cáo đã lập công dẫn đến sự trùng lắp và làm tăng số lượng máy bay bị bắn hạ. Hoặc có thể sau khi bị bắn cháy, phi hành đoàn dập tắt được, máy bay khắc phục tạm thời nên quay về được căn cứ

Do số liệu phía Việt Nam không trùng khớp với nhau, chúng tôi đã tìm đến Website của Cục lưu trữ dữ liệu quốc gia Mỹ , nguồn của căn cứ không quân / bảo tàng không quân Mỹ Wright-Patterson Air Force Base/Air Force Museum, nơi này ghi chép khá chi tiết và rõ ràng về từng phi vụ máy bay B-52, phiên hiệu, phi hành đoàn, … Ngoài ra, chúng tôi cũng dựa vào danh sách phi công từ dữ liệu Tù Binh Chiến Tranh / Danh Sách Tử Trận ở khu vực Đông Nam được Cục Dự Trữ Quốc Gia Mỹ xuất bản năm 2005 và số thống kê bị bắn rơi, sửa chữa máy bay B-52 của hãng Boeing trên chiến trường Việt Nam

Có tổng cộng 10 chiếc máy bay B-52 bị bắn rơi ở miền Bắc Việt Nam với 61 thành viên phi hành đoàn, 33 người bị bắt làm tù binh chiến tranh POW và được thả khi gần kết thúc chiến tranh, 28 người tử vong

Danh sách chi tiết 10 chiếc máy bay B-52 bị bắn rơi ở miền Bắc Việt Nam

	Mã hiệu	Phiên hiệu	Ngày rơi	Căn cứ	Phi công	Chức vụ
1	Charcoal 1	B52G No. 58-0201 Bị bắn rơi ở Yên Viễn	12-18-72	Andersen	LtCol Donald Rissi 1stLt Robert Thomas Maj Richard Johnson Capt Robert Certain Capt Richard Simpson E7 Walter Ferguson	Pilot Co Pilot Radar/Nav Navigator EWO Gunner	NR NR RR RR RR NR
2	Rose 1	B52D No. 56-0608 Bị bắn rơi ở Hà Nội	12-19-72	U-Tapao	Capt Hal Wilson Capt Charles Brown Maj Fernando Alexander Capt Richard Cooper Capt Henry Barrows E6 Charlie Poole	Pilot Co Pilot Radar/Nav Navigator EWO Gunner	RR RR RR NR RR NR
3	Orange 3	B52D No. 56-0622 Bị bắn rơi ở Yên Viễn	12-20-72	U-Tapao	Maj John Stuart 1stLt Paul Granger Maj Randolph Perry Capt Thomas Klomann Capt Irwin Lerner E7 Arthur McLaughlin	Pilot Co Pilot Radar/Nav Navigator EWO Gunner	XX RR XX RR XX XX
4	Quilt 3	B52G No. 57-6469 Bị bắn rơi ở Yên Viễn	12-20-72	Andersen
5	Olive 1	B52G No. 58-0198 Bị bắn rơi ở Kinh Nô	12-21-72	Andersen
6	Blue 1	B52D No. 55-0050 Bị bắn rơi ở Bạch Mai	12-22-72	U-Tapao
7	Tan 3	B52G No. 58-0169 Bị bắn rơi ở Kinh Nô	12-21-72	Andersen
8	Scarlet 1/3	B52D No. 55-0061 Bị bắn rơi ở Bạch Mai	12-22-72	U-Tapao
9	Ebony 2	B52D No. 56-0674 Bị bắn rơi ở Giáp Nhĩ	12-26-72	U-Tapao
10	Cobalt 2/1	B52D No. 56-0650 Bị bắn rơi ở Trung Quân	12-28-72	Andersen

Ký hiệu :

• KR : Chết khi bị giam
• XX : Dự đoán là đã chết
• NR : Thi hài được trao trả do đàm phán
• Được thả – Tù binh chiến tranh

Trong số các máy bay B-52 bị bắn rơi ở Việt Nam, ngoài 10 chiếc bị bắn rơi ở miền Bắc, có 16 chiếc B-52 khác bị rơi ngoài phía Bắc Việt Nam bao gồm 9 chiếc rơi trong trận đánh, 7 chiếc do tai nạn, hư hỏng

Danh sách chi tiết 9 chiếc máy bay B-52 bị bắn rơi ở ngoài miền Bắc Việt Nam

	Mã hiệu	Phiên hiệu	Ngày rơi	Căn cứ	Phi công	Chức vụ
1	Olive 2	B52D No. 55-0110 Tên lửa SAM bắn rơi ở Vinh 6 phi công nhảy dù thoát được	11-22-72	U-Tapao	P- N.J. Ostozny;C/P- Tony Foley RN- Bud Rech N- Bob Estes EWO- Larry Stephens G- Ronald W. Sellers
2	Peach 2	B52G – No. 58-0246 Bị bắn trúng vùng Kinh Nô,	12-18-72	Andersen	Phi công nhảy dù thoát
3	Brass 2	B52G – No. 57-6481 Bị bắn trúng vùng Yên Viễn	12-20-72	Andersen	Phi công nhảy dù thoát
4	Straw 2	B52D – No. 56-0069	12-21-72	Andersen	Phi công nhảy dù thoát ở Lào, không tìm thấy thiếu tá Frank Gould
5	Ash 1	B52D – No. 56-0584 Bị bắn trúng vùng Kinh Nô	12-26-72	U-Tapao	Đáp xuống U-Tapao với 4 động cơ bị hư hỏng nặng. 4 phi công tử nạn, CP, 1st Lt Bob Hymel và Gunner,  TSgt  Spencer Grippen được cứu
6	Ash 2	B52D – No. 56-0599	12-27-72	U-Tapao	Nhày dù thoát ra ngoài, được trực thăng cứu
7	Ruby 2	B52D – No. 55-0056 Bị tên lửa SAM 2 bắn trúng ở Vinh	1-4-73	Andersen	Phi đoàn nhảy dù xuống biển và được trực thăng tàu USS Saratoga cứ thoát
8	Không rõ	B52D – 56-0601 Bị bắn trúng ở Vinh	8-7-1967	U-Tapao	Phi hành đoàn cố đáp xuống Đà Nẵng thay vì nhảy dù. Nhưng không thể dừng máy bay khi đáp xuống và lao vào bãi mìn, toàn bộ phi hành đoàn tử nạn chỉ có xạ thủ Albert Whatley được cứu thoát
9	Không rõ	B52D – no. 55-0116	1-13-73		Đáp xuống Đà Nẵng nhưng bị hỏng nặng

 

Danh sách 7 chiếc máy bay B-52 bị rơi ở Việt Nam do hư hỏng, va chạm, tai nạn

	Mã hiệu	Phiên hiệu	Ngày rơi	Căn cứ	Phi công	Chức vụ
1	Không rõ	B52D – no. 56-0593 Bị rơi do lỗi khi cất cánh	5-8-69	Anderson	Pilot- Capt Larry BroadheadCP-.Maurice Lundy RN- Capt Russell Platt NAV- Maj James Sipes EWO- Lt Thomas McCormick G- MSgt Harry Deal
2	Không rõ	B52D – no. 56-0630 Bị rơi do hỏng cánh bay bên phải	7-28-69	Anderson	Toàn bộ phi hành đoàn tử nạn
3	Không rõ	B52G – no. 59-2600 Rơi trên vùng biển Philipine	7-8-72	Anderson	5 phi công nhảy dù thoát, 1 người tử nạn
4	Red 1	B52D – no. 56-0627 Bị rơi do va chạm với B-52 no. 56-0595	7-6-67	Anderson	Phi hành đoàn được cứu thoát
5	Red 2	B-52 no. 56-0595 Bị rơi do va chạm với B52D – no. 56-0627	7-6-67	Anderson	Phi hành đoàn được cứu thoát
6	Không rõ	B52F – 57-0047 Bị rơi do va chạm với B-52 no. 57-0179	6-18-65	Anderson	Va chạm do chờ tiếp dầu từ máy bay KC-135A, 4 người trong phi đoàn 12 người của 2 chiếc B52 được cứu thoát
7	Không rõ	B52F – no. 57-0179 Bị rơi do va chạm với B-52 no. 57-0047	6-18-65	Anderson

 

Trong giai đoạn từ tháng 4 năm 1972 đến tháng 8 năm 1973, có 16 chiếc máy bay B-52 (1 chiếc B-52G và 15 chiếc B-52D) bị phòng không không quân Việt Nam bắn trúng trên vùng trời phía Bắc Việt Nam, tuy nhiên những chiếc này vẫn bay về được căn cứ và không có thống kê về phi công tử nạn hay bị thương. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây nhầm lẫn về số máy bay B-52 bị bắn rơi ở Việt Nam

	Mã hiệu	Phiên hiệu	Thời gian	Căn cứ	Tình trạng máy bay
1	Không rõ	B-52D – no. 56-0665	4-9-72	Đáp xuống Đà Nẵng và quay về U-Tapao – Thái Lan	Bị 156 chổ hỏng
2	Không rõ	B-52D – no. 56-0859	4-23-72	Đáp xuống Đà Nẵng và quay về U-Tapao – Thái Lan	Bị 400 chổ hỏng
3	Không rõ	B-52D – no. 56-0604	11-5-72	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 333 chổ hỏng
4	Không rõ	B-52D – no.55-0052	22-11-72	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 20 chổ hỏng
5	Không rõ	B-52D – no.56-0678	18-12-72	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 350 chổ hỏng
6	Không rõ	B-52D – no.56-0583	18-12-72	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 10 chổ hỏng
7	Không rõ	B-52D – no.56-0592	18-12-72	Đáp xuống Nam Phong, sau đó quay về U-Tapao	Bị  180 chổ hỏng
8	Không rõ	B-52G – no.58-0254	18-12-72	Đáp xuống Anderson, Guam	Bị 30-50 chổ hỏng
9	Không rõ	B-52D – no.55-0067	22-12-72	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 19 chổ hỏng
10	Không rõ	B-52D – no.55-0051	24-12-72	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 11 chổ hỏng
11	Không rõ	B-52D – no.55-0062	26-12-72	Đáp xuống Anderson, Guam	Bị 28 chổ hỏng
12	Không rõ	B-52D – no.55-0090	26-12-72	Đáp xuống Anderson, Guam	Bị 80 chổ hỏng
13	Không rõ	B-52D -56-0629	26-12-72	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 14 chổ hỏng
14	Không rõ	B-52D -55-0052	08-01-73	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 45 chổ hỏng
15	Không rõ	B-52D -55-0116	14-01-73	Đáp xuống Đà Nẵng	Bị 200 chổ hỏng
16	Không rõ	B-52D -55-0058	14-01-73	Đáp xuống U-Tapao – Thái Lan	Bị 120 chổ hỏng

 

Trên đây là tổng số máy bay B-52 của Mỹ mất ở Việt Nam bao gồm bị bị bắn rơi và hư hỏng. Số liệu này dựa trên dựa trên bảng thống kê của hãng Boeing là nhà sản xuất của máy bay B-52. Con số máy bay B-52 bị bắn rơi ở Việt Nam do Boeing thống kê là 19 chiếc kèm 7 chiếc bị mất do hư hỏng, tai nạn . Tổng số máy bay Mỹ bị mất ở Việt Nam là 26 chiếc. Tuy nhiên, chiếc B-52G 58-0216 (19-12-72) và B-52G 57-6472 (20-12-72) sửa chữa lại được và sau đó bay trở lại vào năm 1980 nên tổng số máy bay B-52 bị bắn rơi ở Việt Nam là 24 chiếc

Dù số liệu có thể đúng hoặc sai và dù thực tế chính xác Mỹ mất bao nhiêu máy bay B-52 ở Việt Nam cũng không thể phủ nhận công lao của các anh hùng quân đội Việt Nam, đặc biệt là lực lượng Phòng Không – Không Quân Việt Nam

Đọc giả có thể tham khảo thêm thông tin về tổng số máy bay B-52 bị bắn rơi ở Việt Nam tại Website của kho lưu trữ Quốc Gia Mỹ, tác phẩm “11 ngày Giáng Sinh” của tướng L. Mitchel, tác phẩm “B-52 trên bầu trời Hà Nội” của James McCarthy