Xa lộ Biên Hòa – Xa Lộ Hà Nội : lịch sử và hiện tại – Bien Hoa highway and Ha Noi highway
Xa lộ Biên Hòa nay là Xa Lộ Hà Nội kết nối Sài Gòn và Biên Hòa tỉnh Đồng Nai được đánh giá là dài, đẹp nhất Việt Nam 60 năm trước và cho đến ngày nay chất lượng vẫn còn rất tốt – Bien Hoa highway was renamed to Ha Noi highway
Làm bằng công nghệ Mỹ, dài, đẹp nhất Việt Nam 60 năm trước, Xa lộ Biên Hòa từng bị nhầm tưởng là đường băng dự phòng cho máy bay khi Tân Sơn Nhất bị phá hủy.
TP HCM hiện có hàng trăm tuyến đường hiện đại, rộng rãi cho hàng triệu người đi lại. Để kết nối với các vùng kinh tế trọng điểm khác, thành phố có nhiều tuyến ở cửa ngõ như đại lộ Đông Tây, cao tốc Long Thành – Dầu Giây, Trung Lương, quốc lột 13, 22…
Nhưng 60 năm trước, Sài Gòn chỉ phát triển nội đô, những con đường ngắn phục vụ đi lại. Các khu sản xuất tập trung ở Tân Bình, Chợ Lớn… không đáp ứng được nhu cầu phát triển “nóng” lên từng ngày của đô thị. Mọi chuyện thay đổi khi người Mỹ cho thi công xa lộ Biên Hòa (tức xa lộ Hà Nội ngày nay).
Dài 31 km và rộng 21 m, xa lộ bắt đầu từ cầu Điện Biên Phủ (quận Bình Thạnh) và kết thúc tại ngã tư Tam Hiệp, Biên Hoà (Đồng Nai). Con đường khởi công từ năm 1959 đến ngày 28/04/1961 thì hoàn thành với tên gọi Xa lộ Biên Hòa.
Toàn bộ chi phí do Mỹ viện trợ, việc thi công do nhà thầu RMK-BRJ phụ trách. Đơn vị này đặt đại bản doanh tại một ngã tư trên xa lộ, người dân sau này quen gọi thành ngã tư RMK (quận 9).
Sự ra đời của nó gây nhiều bàn tán thời đó. Bởi xưa nay người dân chưa thấy con đường rộng, phẳng phiu như xa lộ Biên Hòa.
Sở dĩ xe chạy trên xa lộ êm, không xóc như các tuyến đường khác vì được thi công bằng kỹ thuật mới nhất của Mỹ – đổ nhựa bằng máy có chiều ngang rộng và đổ cùng một lúc nên bằng phẳng.
Trên xa lộ được gắn đèn cao áp thủy ngân, đêm đèn tự bật sáng, ngày tự tắt. Người dân lúc đó rất thích thú vì chạy xe đèn đường sáng trưng chứ không tù mù như ngọn đèn vàng trong thành phố gắn thời Pháp.
Điều đặc biệt trên tuyến xa lộ này là cây cầu Sài Gòn dài 986 m. Cầu làm với kỹ thuật mới nên khác với các cầu bằng sắt, lót ván, thời đó mà mỗi khi xe đi qua phải đi chậm vì hẹp và kêu lọc cọc. Cầu mới cũng đổ bêtông như mặt xa lộ, xe chạy qua không phải giảm tốc độ cho đến tận năm 2021 vẫn đang được sử dụng rất tốt. Cầu Đồng Nai là điểm bắt đầu đi vào Biên Hòa có chiều dài 453,9 m, được thiết kế phần xe chạy 16 m với 4 làn xe, lề dành cho người đi bộ hai bên rộng 3,6 m vẫn sử dụng tốt nhưng năm 2012 được thay mới để tăng lượng lưu thông
Việc thực hiện con đường dài, đẹp và hiện đại nhất miền Nam lúc đó nhưng chạy qua khu heo hút, toàn đồng lúa rồi dừng ở Biên Hòa khiến nhiều người thắc mắc. Có ý kiến cho rằng người Mỹ làm con đường rộng rãi, phẳng phiu như thế để cho phi cơ đáp xuống, phòng khi sân bay Tân Sơn Nhất bị phá hủy.
Nhưng người đã từng du học ở Pháp, Mỹ thì giải thích rằng đây là con đường nối liền khu dân cư tại Sài Gòn với khu công nghiệp tại Biên Hòa. Họ kể ở phương Tây, khu công nghiệp và dân cư được quy hoạch cách xa nhau rồi kết nối bằng xa lộ. Dần dần, người dân xây nhà cửa hai bên xa lộ khiến hai khu vực biến thành một thành phố chung.
Theo kế hoạch của chính quyền Sài Gòn cũ, họ thành lập khu công nghiệp tại vùng Biên Hòa. Sài Gòn chỉ có nhiệm vụ trung tâm thương mại, khu dân cư tiêu thụ hàng hóa sản xuất từ khu công nghiệp. Những người sống tại Sài Gòn đi làm tại khu công nghiệp Biên Hòa sẽ có con đường xa lộ đi lại cho nhanh.
Xa lộ Biên Hòa ra đời đã đẩy Sài Gòn phát triển mạnh về hướng đông như hiện nay. Các vùng, khu công nghiệp mọc lên dọc theo tuyến đường ở Thủ Đức, Biên Hòa với nhiều ngành nghề như hóa học, mỹ phẩm, cơ khí, luyện kim, vật liệu xây dựng… Các công ty lớn nổi tiếng thời xưa như Ximăng Hà Tiên, nhà máy giấy Cogido – An Hảo, nhà máy dệt Vinatexco, nhà máy đường Biên Hòa … đến nay vẫn còn và vẫn là những công ty thương hiệu lớn
Chính quyền Sài Gòn khi xưa còn có kế hoạch di dời các trường Đại Học ra phía Q. Thủ nay là TP. Thủ Đức. Khu tập trung các trường Đại Học có tên làng đại học Thủ Đức là khu vực nằm sát trường Đại Học Nông Lâm Súc nay là trường Đại Học Nông Lâm. Mục tiêu di dời các trường Đại Học nhằm giúp Sài Gòn thông thoáng hơn, các trường học gần nhau để dễ trao đổi học tập và thuận tiện cho việc giảng dạy. Trường Đại Học Nông Lâm Súc khi xưa rất nổi tiếng, chuyên đào tạo Nông Nghiệp, Lâm Nghiệp và Súc Sản và các sinh viên Thái Lan, Singapore, Philipine, … khi trước vẫn sang trường này để du học
Các khu dân cư dọc tuyến đường cũng được khuyến khích hình thành. Người dân được phân lô, bán nền với giá ưu đãi. Việc xuất hiện các khu dân cư nhằm cung ứng nguồn lao động cho các nhà máy nơi đây.
Năm 1968, sau trận Mậu Thân, chính quyền Sài Gòn bắt tay vào việc phát triển đường Xa Lộ Đại Hàn, điểm đầu là khu vực Trạm 2 ngày này nằm trên Xa Lộ Biên Hòa và chạy dài đến ngã ba An Lạc thuộc Q. Bình Tân giáp huyện Bình Chánh nhằm kết nối miền Tây và miền Đông. Khi đó hàng hóa và lưu thông từ hai miền sẽ dễ dàng qua lại lẫn nhau mà không cần đi xuyên Sài Gòn, tránh được ùn tắc giao thông
Năm 1984, Xa Lộ Biên Hòa được đổi tên thành Xa lộ Hà Nội nhân dịp kỷ niệm 30 năm giải phóng thủ đô. Sau năm 1975, xa lộ dần làm đúng chức năng mà những nhà quy hoạch trước đó đã dự tính khi nhiều hãng xưởng mở ở khu công nghiệp Biên Hòa. Hàng ngày, nhiều công nhân tại Sài Gòn đi làm ở khu công nghiệp Biên Hòa bằng xe buýt của công ty.
Ngoài xa lộ Biên Hòa, đến đầu những năm 1970, xa lộ Vòng Đai được xây dựng ở xung quanh Sài Gòn. Gọi là xa lộ vòng đai vì nó không nối liền hai thành phố mà chỉ chạy xung quanh Sài Gòn. Xa lộ Vòng Đai cũng được người dân gọi là xa lộ Đại Hàn vì lực lượng công binh của Nam Hàn xây dựng.
Sự xuất hiện của xa lộ Biên Hòa góp phần thúc đẩy kinh tế, chuyển dịch hướng phát triển của TP HCM về hướng đông. Hiện, tuyến xa lộ này tiếp tục được mở rộng, nâng cấp ở nhiều đoạn nhằm đáp ứng nhu cầu đi lại ngày một lớn hơn của tuyến cửa ngõ thành phố.
Riêng đoạn Xa lộ Hà Nội từ trường Đại học Quốc gia TP HCM (quận Thủ Đức) đến ngã ba Tân Vạn (tỉnh Đồng Nai) dài 2,2 km được thi công mở rộng cho 16 làn xe lưu thông. Dự kiến hoàn thành năm 2017. Song song với xa lộ, tuyến Metro đầu tiên của thành phố cũng đang dần thành hình giúp đời sống kinh tế, xã hội ở TP HCM thêm khởi sắc.
