Giáo sư Trần Đình Đệ từng giữ chức Tổng trưởng Y Tế Việt Nam Cộng Hòa năm 1960-1963 và sau đó công tác tại Tây Phi, Cameroon, tổ chức Y Tế Quốc Tế, giáo sư đại học Y Virginia và đại học Howard của Mỹ
Giáo sư Trần Đình Đệ sinh năm 1917 tại Huế trong một gia đình quyền quý. Thân phụ là cụ Trần Đình Tùng, Tổng đốc Thanh Hoá. Ông học ở Huế, trường Quốc Học, rồi ra Hà Nội học trường Bưởi. Năm 1934, ông tham dự Concours general de physique de l’Indochine cho học sinh trung học toàn cõi Đông Dương và đậu thủ khoa. Học rất giỏi và thông minh, năm 1936, ông thi đậu cả 2 bằng tú tài Pháp và tú tài bản xứ. Năm 1936, ông đậu trường Y HN ( khi đó 1 năm trường chỉ đào tạo 20 bác sĩ). Học rất giỏi nên ông đậu đầu trong kỳ thi tuyển nội trú các bệnh viện Hà Nội và TN năm 1944.
Từ năm 1947-1950, Giáo sư Trần Đình Đệ làm Chef de Clinique tại Maternité Beauchamp, tiền thân của bệnh viện Từ Dũ sau này. Làm việc tại đây 3 năm, ông nhận học bổng của Quỹ Ford Foundation tu nghiệp tại New York University danh giá và được thụ giáo với giáo sư Papanicolaou nổi tiếng, sau đó ông qua làm việc tại bệnh viện John Hopkins University với Giáo sư Telinde và Eastman. Ông học chuyên về sản khoa với các phương pháp tiên tiến của Mỹ và tham gia vào ban soạn thảo sách giáo khoa Williams “Text Book of Obstetrics” vẫn được dùng trên khắp thế giới như một tài liệu căn bản về Sản phụ khoa. Kế đó ông lại qua Pháp và năm 1955, ông tốt nghiệp văn bằng Thạc sĩ đại học Paris “Agrégé des Facultés de Médecine de Paris” rất danh giá.
Học xong, ông về nước làm Giáo sư và Trưởng khu Sản khoa trường Y Sài Gòn và là một trong các sáng lập viên của trường Cán Sự Y Tế Việt Nam.
Năm 1958, ông làm Giám đốc bệnh viện Từ Dũ, có trên 500 giường chuyên về Sản phụ khoa, khi đó được coi là bệnh viện lớn nhất nhì ở Đông Nam Á, mỗi ngày có khoảng từ 150 đến 200 bệnh nhân tới khám và sanh nở. Đồng thời, ông làm Giám đốc của trường Nữ Hộ Sinh Quốc Gia đào tạo nhiều thế hệ Nữ Hộ sinh quốc gia với những kiến thức mới mẻ nhất mà ông học được từ Mỹ và Pháp.
Năm 1960, giáo sư Trần Đình Đệ xây dựng bệnh viện Dung Anh, một bệnh viện tư chuyên về sản phụ lớn nhất và tối tân nhất tại Sài Gòn nằm trên đường Công Lý.
Từ năm 1960 đến năm 1963, ông đảm nhiệm chức vụ Tổng trưởng Y tế trong chính phủ Ngô Đình Diệm và tích cực phát triển y tế quốc gia.
Tuy nhiên sau đó là đảo chính, ông trở về bệnh viện Dung Anh làm việc và tới 1966 qua Tây Phi . Từ đây là quá trình làm việc tại ngoại quốc của ông. Ban đầu ông làm việc tại Yaounde, xứ Cameroon, giúp xây dựng đại học y khoa tại xứ này. 3 năm sau, từ năm 1969 đến 1970, ông làm tư vấn về giáo dục y tế của tổ chức Y tế Quốc tế tại Mỹ.
Sau đó, từ 1970 đến 1975, ông là Associate Professor về Sản phụ khoa tại đại học Y Virginia Richmond ở Mỹ. Trong thời gian này, ông góp phần trong việc hoàn chỉnh kỹ thuật Nội soi (laparoscopic ) cũng như kỹ thuật siêu âm trong việc định bệnh phụ khoa. Và ông cũng đã khảo cứu tường tận ngành châm cứu rồi mở một phòng mạch chuyên về châm cứu tại Bắc Virginia, sau khi đã giảng dạy từ năm 1976 đến 1978 tại Đại học Howard University School of Medecine tại Washington DC.
Giáo sư Trần Đình Đệ về hưu năm 1994 sau hơn 50 năm hành nghề y ở VN, Cameroon và Mỹ. Cả cuộc đời ông là một bác sĩ từ tâm, một thày dạy uyên bác và nghiêm khắc với sinh viên, đã đào tạo ra rất nhiều nhân tài cho ngành y.
Ông lập gia đình với phu nhân là bà Đặng Thị Ngọc Anh năm 1943 Ông bà có 5 con và 13 cháu nội ngoại thì có tới 4 người con cũng là bác sĩ. Giáo sư Trần Đình Đệ mất ngày 20 tháng 3 năm 2003 tại Falls Church, tiểu bang Virginia hưởng thọ 86 tuổi.
(FB Bích Hậu)
