Chuẩn tướng Lý Tòng Bá là tư lệnh sư đoàn 25 bộ binh – mệnh danh sư đoàn Tia Chớp Nhiệt Đới , đóng tại căn cứ Đồng Dù – Củ Chi. Thời điểm 30 tháng 4 năm 1075, tướng Bá bị bắt sống hay đầu hàng ?
Chuẩn tướng Lý Tòng Bá sinh ngày 14 tháng 11 năm 1931 tại làng Bình Đức, tỉnh Long Xuyên (nay thuộc tỉnh An Giang) xuất thân từ binh chủng thiết giáp. Năm 1955, ông được cử đi tham dự khóa cao cấp Thiết giáp tại trường Kỵ binh Saumur ở Pháp và nhiều lần được cử làm chỉ huy trưởng các đơn vị thiết giáp đóng tại miền Tây
Năm 1972 trong chiến dịch Mùa Hè Đỏ Lửa, ông được cử làm tư lệnh sư đoàn 23 bộ binh đóng tại mặt trận Kontum và sau đó được cử làm chỉ huy trưởng trường Đào Tạo Thiết Giáp tại trại Phù Đồng, Gò Vấp.
Giai đoạn này, Lý Tòng Bá được đánh giá là chỉ huy được đào tạo bài bản và thuộc nhóm chỉ huy trẻ có năng lực. Cuối năm 1974, ông được cử làm tư lệnh sư đoàn 25 bộ binh đóng quân ở căn cứ Đồng Dù, Củ Chi án ngữ ngõ Tây Bắc Sài Gòn. Căn cứ này trước đây là của sư đoàn 25 bộ binh Mỹ biệt danh sư đoàn Tia Chớp Nhiệt Đới
Tháng 4 năm 1975, quân Giải Phóng tổ chức chiến dịch Hồ Chí Minh tấn công Sài Gòn. Chiều ngày 28 tháng 4 năm 1975, 3 sư đoàn quân Giải phóng tấn công căn cứ Đồng Dù do sư đoàn 25 của tướng Lý Tòng Bá trấn thủ, nếu chiếm được Đồng Dù thì cửa ngõ Tây bắc Sài Gòn sẽ bị mở toang. Trận đánh diễn ra ác liệt, binh sĩ sư đoàn 25 Tia Chớp Nhiệt Đới cố thủ trong các chiến hào và có các xe tăng M48 được chôn nửa chìm nửa nổi làm lô cốt chiến đấu với các khẩu pháo 90mm xoay bắn các phía. Quân Giải Phóng liên tục tấn công, Sài Gòn không còn đơn vị để tiếp viện. Đến trưa ngày 29 tháng 4, căn cứ Đồng Dù bị tràn ngập, tướng Bá cùng bộ chỉ huy phải tháo chạy. Tuy nhiên sau đó thì lại có nhiều thông tin khác nhau về tướng Lý Tòng Bá bị bắt sống hay đầu hàng
Theo báo Quân Khu 4 :
“Sau hơn 1 giờ đột phá qua các cụm chốt, Trung đoàn đã làm chủ Sở chỉ huy Sư đoàn 25 địch. Lý Tòng Bá và cấp dưới cải trang lẩn trốn vào rừng cao su đã bị du kích Củ Chi bắt sống.”
Theo báo Đắk Lắk ngày 22 tháng 5 năm 2010 thì khi truy kích tàn binh ở cánh đồng hoang Củ Chi, lực lượng du kích Củ chi bắt sống được Lý Tòng Bá
Tuy nhiên, báo CAND ngày 11 tháng 11 năm 2015 thì bà Lê Thị Sương, nguyên là Chính trị viên của Đội nữ du kích Củ Chi khi được hỏi về sự kiện “bắt sống Tư lệnh Sư đoàn 25”, bà trả lời rất nhanh: “Không đúng như vậy. Tôi là người tiếp nhận sự đầu hàng của ông Lý Tòng Bá chứ không bắt sống”.
Bà kể tiếp vào ngày 30 tháng 4 năm 1975, bà dùng xe Jeep cùng các đồng đội phát loa kêu gọi binh sĩ VNCH ra đầu thú. Các binh sĩ ra đầu thú sẽ được ghi phiếu trình diện và theo thứ tự binh sĩ, hạ sĩ quan sẽ làm phiếu trước, sĩ quan sẽ làm phiếu sau và bà kể :
“Người cuối cùng có vẻ phốp pháp nhất khai nhận mình là Chuẩn tướng Lý Tòng Bá – Tư lệnh Sư đoàn 25.”
Kết thúc câu chuyện này, bà Năm Sương nhấn mạnh:
“Chúng ta chiến thắng bằng sức mạnh chính nghĩa, vì vậy ta phải ghi nhận lịch sử đúng và chính xác. Đúng là Lý Tòng Bá đã tháo chạy khỏi căn cứ trước áp lực quân sự của ta nhưng đích thân ông ta dẫn các sĩ quan thuộc quyền ra trình diện chứ không phải bị tôi bắt lúc lẩn trốn. Khi ra trình diện, ông ta vẫn mặc bộ quân phục nhưng đã tháo bỏ quân hàm. Khi tôi bàn giao ông ta cho bộ đội, ông ta vẫn mặc bộ đồ đó”.
Sau khi bị bắt, Lý Tòng Bá bị đưa đi học tập cải tạo và năm 1988 được tha về. Năm 1990, ông xuất cảnh sang Mỹ theo chương trình “Ra đi có Trật tự” diện H.O do Chính phủ Hoa Kỳ bảo lãnh. Sau đó đoàn tụ với gia đình tại Las Vegas, Tiểu bang Nevada.
Ngày 22 tháng 3 năm 2015, ông từ trần tại nơi định cư. Hưởng thọ 84 tuổi.
